[email protected]
Meşrutiyet Cad. Ersoy İş Merkezi No:102/11-12 Kat:5 Beyoğlu 34420 İSTANBUL / TÜRKİYE

Gayrimenkul HukukuDepremzede Hakları

Mart 29, 2023
https://ongoren.av.tr/wp-content/uploads/2023/03/depremzede-haklari.jpg

6 Şubat 2023 günü Kahramanmaraş ilimizde meydana gelen depremler ile binlerce vatandaşımız hayatını kaybetmiş veya enkaz altından yaralı olarak kurtulmuştur. Can kayıpları ile birlikte büyük bir maddi zarar da meydana gelmiştir.

Bu yazımızda depremden etkilenen vatandaşlarımıza uğradıkları zararların giderilmesi ve bu zararlara sebep olan kişilerin cezalandırılması için ellerindeki hukuki imkanları derlemeye ve kendilerine yol göstermeye çalışacağız.

HUKUKEN DEPREMZEDE HAKLARI

 

A- Ceza Hukuku Yönünden:

Depremde bir binanın yıkılarak can kaybına veya yaralanmaya sebep olması durumunda, yıkılan binayı mevzuata aykırı inşa eden müteahhidin, yapının mevzuat ve projesine uygun yapılmasını denetlemekle yükümlü yapı denetçilerinin ve binaya ruhsat ve/veya iskân izni vermiş olan idare yetkililerinin olası kast ile insan öldürme/yaralama suçu bakımından cezai sorumlulukları doğabilir.

Sorumluların savcı tarafından soruşturularak haklarında kamu davasının açılması bakımından, bulunduğunuz yere en yakın Cumhuriyet Başsavcılığına şikâyet dilekçesi vermek önemlidir. Öldürme suçu ile basit yaralamayı aşan yaralama suçunda sorumluların savcı tarafından şikâyete gerek olmaksızın (re’sen) soruşturulması gerekmektedir. Ancak hem soruşturmanın daha erken başlaması hem de soruşturma sonunda takipsizlik kararı verilmesi durumunda bu kararın size bildirilmesi ve karşı itiraz edebilmeniz dosyaya şikâyet dilekçesini sunmuş olmanıza bağlıdır.

Bunların yanında basit yaralama suçları bakımından deprem gününden itibaren 6 ay içerisinde şikâyet dilekçesi vermek zorunludur aksi halde suç soruşturulmaz.

Soruşturma tamamlandığında savcı tarafından iddianame hazırlanarak sorumlular hakkında kamu davası açılacaktır. Kamu davasını takip edip duruşmalardan haberdar olabilmeniz için dava açıldıktan sonra mahkemeye katılma dilekçesi vermeniz gerekmektedir.

B- Özel Hukuk Yönünden:

Depremde hayatını kaybeden kişinin mirasçılarının mirastan kaynaklanan haklarını kullanabilmeleri için mirasçılık belgesi (veraset ilamı) almaları gerekmektedir. Adalet Bakanlığı’nın 24.02.2023 tarihli Doğal Afet Bölgelerinde Düzenlenen Mirasçılık Belgeleri konulu yazısında belirtildiği üzere depremzedelerin ülke çapındaki herhangi bir Notere veya Sulh Hukuk Mahkemesine başvurarak mirasçılık belgesi almaları mümkündür.

4539 sayılı Kanun uyarınca mahkemeye yapılacak başvurular bakımından adli yardım hükümleri uygulanır diğer bir ifadeyle harç ve gider avansı alınmaz.

Mirasçılık belgesinin alınabilmesi için öncelikle kişinin ölümünün nüfus kayıtlarına işlenmesi gerekir. Yoksa kayıtlarda sağ gözüken kişi hakkında mirasçılık belgesi düzenlenmez. Yetkililer tarafından ölüm belgesi düzenlenmiş ise bu belge nüfus müdürlüğüne gönderilir ve ölüm kaydı düşülür. Ancak kişinin cesedi bulunamamışsa ve ölümüne kesin gözle bakılıyorsa ölüm karinesi uygulanır yani kişi ölmüş kabul edilerek nüfus kaydına işlenir. Bu işlemin yapılması için yakınlarının Nüfus Müdürlüğüne bir dilekçe ile başvurmaları gerekmektedir. Diğer yandan kişinin cesedi bulunamamış ve ölümüne kesin gözle bakılamıyorsa ölüm kaydının düşülerek mirasçılık haklarının kullanılabilmesi için “gaiplik” kararı alınması gerekecektir. Bu kararın alınabilmesi için depremden bir yıl sonra kişinin son yerleşim yerindeki Sulh Hukuk Mahkemesine müracaat edilmesi gerekmektedir.

Deprem nedeniyle ev, dükkân, araba, mobilya vb. malvarlıkları zarar görenlerin veya bunları tamamen kaybedenlerin zararlarını etkin bir biçimde tazmin edebilmeleri için Delil Tespiti yaptırmaları son derece önemlidir. Delil tespitinin yapılması için enkazın bulunduğu yerdeki Sulh Hukuk Mahkemesine müracaat edilmelidir. 4539 sayılı Kanun kapsamında mahkemece bilirkişi incelemesi yapılır, tanık ifadeleri alınır ve gerekli deliller toplanır. Yine 4539 sayılı Kanun kapsamında bu işlemleri avukat aracılığıyla yapmanız halinde noterden vekaletname vermenize gerek yoktur ve ayrıca delil tespiti işlemlerinde adli yardım hükümleri uygulanacağından işlemler ücretsiz yapılacaktır. Depremzedelerin uğradıkları zararlara sebebiyet veren, müteahhit ve yapı denetim firmasına karşı tazminat talep etme hakları vardır. Ölüm ve ağır yaralanma durumlarında ölenin ve ağır yaralananın yakınlarının tazminat davası açma hakları vardır. Maddi zararlar için ise hasara uğrayan malın sahibi, kendisi ölmüşse mirasçılarının tazminat davası açması gerekir.

C- İdare Hukuku Yönünden

Yapılara ruhsat vermekle ve yapıların bilimsel esaslara uygunluğunu denetletmekle sorumlu idareler, Belediye ve/veya Çevre ve Şehircilik Bakanlığıdır. Deprem nedeniyle yapılarda meydana gelen zararlar idari yargıda mücbir sebep olarak kabul edilmemektedir. Çünkü deprem gibi yıkıcı doğa olaylarına karşı alınacak önlemler mevcuttur ve bu önlemlerin alınmamış olması idarenin sorumluluğunu meydana getirir. Yine deprem sonrası arama kurtarma faaliyetlerinin geç işlemesi de idarenin sorumluluğunu doğurur. Depremde yıkılan yapılar nedeniyle zarar gören depremzedelerin veya ölmüşlerse mirasçılarının sorumlu idarelere karşı idari yargıda tazminat davası açma hakları vardır. Ancak bu dava açılmadan önce idareye zararların tazmin edilmesi için doğrudan talepte bulunulmuş olması şarttır.

D- Vergi Hukuku Yönünden

Mükelleflerin ödevleri yönünden deprem mücbir sebep olarak kabul edildiğinden depremden etkilenen illerde 31.07.2023 tarihine kadar mücbir sebep olarak kabul edilmiştir. Bu kapsamda vergisel beyanname ve bildirim süreleri 15.08.2023 tarihine, bu vergilerin ödemeleri ise 31.08.2023 tarihine kadar ertelenmiştir.

Yazar: Av.Yunus Anık

AVUKATLARIMIZA DANIŞIN! Akademisyen ve uzman uzman avukat kadrosu ile bilimsel görüşler ışığında davaları yürütmekteyiz.    
HEMEN ARA
close-image
HEMEN ARA