Anayasa mahkemesinin 13 Ekim 2012 tarih 28440 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 2011/18 Esas sayılı kararında 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını koruma kanunu madde 65’in (a) ve (b) bentleri Anayasa madde 2 ve 38 hükümlerine aykırı oldukları gerekçesiyle iptal edilmiştir.
İptal edilen yasa metni;
Madde 65
a) Korunması gerekli taşınmaz kültür ve tabiat varlıklarının yıkılmasına, bozulmasına, tahribine, yok olmasına veya her ne suretle olursa olsun zarara uğramalarına kasten sebebiyet verenler iki yıldan beş yıla kadar hapis ve beşbin güne kadar adlî para cezasıyla cezalandırılır.
Bu fiiller, korunması gerekli kültür ve tabiat varlığını yurt dışına kaçırmak maksadıyla işlenmiş ise, verilecek cezalar bir kat artırılır.
b) Sit alanlarında geçiş dönemi koruma esasları ve kullanma şartlarına, koruma amaçlı imar plânlarına ve koruma bölge kurullarınca belirlenen koruma alanlarında öngörülen şartlara aykırı izinsiz inşaî ve fizikî müdahale yapanlar veya yaptıranlar, iki yıldan beş yıla kadar hapis ve beşbin güne kadar adlî para cezasıyla cezalandırılır.
Anayasa mahkemesi söz konusu madde metnini Anayasa’nın 2. maddesinde yer alan hukuk devletinin temel ilkelerinden birisi olan “belirlilik” ilkesine aykırı olduğunu belirtmiştir. Belirlilik ilkesi, hukuksal güvenlikle bağlantılı olup birey hangi somut eylem ve olguya hangi hukuksal yaptırımın veya sonucun bağlandığını, bunların idareye hangi müdahale yetkisini doğurduğunu bilmelidir. Birey ancak bu durumda kendisine düşen yükümlülükleri öngörebilir ve davranışlarını belirler. Ayrıca söz konusu yasa metnin Anayasa’nın 38. Maddesinin ilk fıkrasında yer alan “cezaların kanuniliği” ilkesine de aykırı olduğu belirtilmiştir. Anayasa’nın 38. maddesine paralel olarak Türk Ceza Kanunu’nun 2. maddesinde yer alan “suçta ve cezada kanunilik” ilkesi uyarınca, hangi fiillerin yasaklandığı ve bu fiillere verilecek cezaların hiçbir şüpheye yer bırakmayacak biçimde kanunda gösterilmesi, kuralın açık, anlaşılır ve sınırlarının belli olması gerekmektedir. Suçların ve cezaların kanuniliği ilkesi, ceza hukukuna hâkim olan anayasal ilkelerden olup temel hak ve özgürlüklerin önemli güvencelerinden birini oluşturmaktadır. Bu ilkeyle ceza sorumluluğu bireylerin bilinçli tercihlerine bağlanmakta ve birey özgürlüğünün güvence altına alınması amaçlanmaktadır. Zira bireylerin hangi fiilin suç oluşturacağını öngörememesi ya da bu konuda çeşitli sürprizlerle karşılaşması, bireyin özgürlüğünü önemli ölçüde kısıtlayacaktır.
Açıklanan gerekçeler ile 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını koruma kanunu madde 65’in (a) ve (b) bentleri Anayasa madde 2 ve 38 hükümlerine aykırı oldukları gerekçesiyle iptal edilmiştir ve iptal kararının yayımlanmasından bir yıl sonra yani 13 Ekim 2013’de yürürlüğe girecektir.
