Hukuk HaberleriGAYRİMENKUL VERGİLERİ

Türkiye’de gayrimenkullerde vergi düzenlemesi konusu özellikle 2 konuda önem kazanmaktadır. Biri gayrimenkul üzerinden alınan emlak vergisi, biri de gayrimenkulün alım satım işlemleri sırasında alınan harç bedelleridir.
1319 sayılı Emlak Vergi Kanununa göre emlak vergisi arazi, arsa ve binalar için ödenmektedir. Bu tür taşınmazı olan mükellefler emlak vergisi ödemekle yükümlüdürler. Emlak vergisi, birinci taksiti Mart-Nisan-Mayıs aylarında, ikinci taksiti Kasım ayında olmak üzere iki eşit taksitte ödenir. Dileyen mükellef tümünü birinci taksit döneminde veya daha önce de ödeyebilme imkanına sahiptir.
Gayrimenkullere (arsa,arazi,mesken ve işyeri) ait emlak vergisi ödeyeceği yıl itibariyle asgari rayiç değerleri üzerinden hesaplanır. Vergi oranları arsalar için değeri üzerinden %3, araziler için %1, meskenler için %1 ve işyerleri için %2’dir.
Emlak vergisinin zamanında ödemeyen mükellef geciken taksit için her ay 6183 Sayılı Kanun hükmüne göre tespit edilen oranda gecikme cezası ödemek zorundadır.
Gayrimenkul alım satımında da emlak vergisi konusu önem kazanmaktadır. Özellikle, kullanılmış gayrimenkul alanların, gayrimenkulün geçmiş yıllardaki emlak vergisinin ödenip ödenmediğini başka bir anlatımla, emlak vergisi borcunun olup olmadığını araştırmalarında yarar vardır. Çünkü Emlak vergisi Yasası’nın 30.maddesinin son fıkrasına göre; satış konusu gayrimenkulün, satıldığı yıl ve geçmiş yıllara ait ödenmemiş emlak vergisinin ödenmesinden, alıcı ve satıcı müteselsilen yani zincirleme olarak sorumlu tutulurlar. Gayrimenkulü satın alan kişi, ödediği geçmiş yıl emlak vergilerini faiziyle birlikte daha sonra önceki sahibine rücu edebilir.
Gayrimenkullerin alım satımında bulunanların ayrıca tapu değeri gösterilirken belirlenecek tutarın gelir vergisi ve harç yönünden taşıdığı özellikler, verilecek olan ilk emlak vergisi beyannamesi eşe yada çocuğa gayrimenkul alınması gibi hususlar dikkat etmesi gerekmektedir.
Gayrimenkullerin tapudaki değeri birkaç açıdan büyük önem kazanmaktadır ; Gelir Vergisi Açısından, Gayrimenkullerin, iktisap yani edinme tarihinden itibaren 4 yıl içinde elden çıkarılmasından sağlanan kazanç “Değer artışı kazancı” olarak beyan edilip gelir vergisinin ödenmesi gerekmektedir. Satın aldığı gayrimenkulu 4 yıl içinde elden çıkarmaları söz konusu olanların, gayrimenkulun maliyet bedeline esas olan, alış bedelini düşük göstermemelerinde yarar bulunmaktadır. Aksi halde, 4 yıl içinde satılması sonucu ortaya gerçeğin de üzerinde bir kar çıkmak olup bu da vergilendirilmektedir. Harç Yönünden ise 2001 yılı başından itibaren gayrimenkullerin harca esas olan değeri arttığı için Gayrimenkulün gerçek alış bedelinin tapu harcına esas olan tutardan düşük olması halinde, gerçek alış bedelinin tapu senedine yazılmasını tapu işlemleri sırasında talep etmek mümkündür. Bu durum özellikle kamu görevlilerini “mal beyanı” yönünde önümüzdeki yıllarda da, vergi mükelleflerini de “nereden buldun” sorgulaması yönünden ilgilendirmektedir.
Harcın Oranı Yönünden ise Gayrimenkul alımı sırasında, hem alıcı hem de satıcı; Tapu harcına esas değer üzerinden binde 15 oranında harcı ayrı ayrı ödemektedirler.
Ayrıca Gayrimenkulun satışından doğan ve 3,5 milyar lirayı aşan kazanç kısmı üzerinden, Gelir vergisi Kanunu’ndaki vergi “vergi tarifesine göre” yüzde 20-45 arasında değişen gelir vergisi hesaplanır. Gelir vergisinin yüzde 10’u kadar da “fon payı” tahakkuk ettirilir.