Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından hazırlanan Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesine İlişkin Kanunun Uygulama Yönetmeliği 15 Aralık 2012 günü Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe girmiş bulunmaktadır.
Yönetmeliğin 16. maddesinde, kentsel dönüşüm projesi kapsamında anlaşma ile tahliye edilen yapıların maliklerine kira yardımı, geçici konut veya işyeri tahsisi, taşınma masraflarının karşılanması, faiz desteği gibi yardım ve teşvikler öngörülmüştür. Bu yardımlar söz konusu taşınmazlarda kiracı olarak veya sınırlı ayni hak sahibi olmalarından ötürü bulunan kişilere de yapılabilecektir.
Bu kapsamda bir binanın kentsel dönüşüm alanında (rezerv yapı alanı veya riskli alan) kalması veya kentsel dönüşüm alanında kalmamakla birlikte riskli yapı olduğu tespit edilip tahliye edilmesi halinde, bu yapıların maliklerine geçici konut veya işyeri tahsis edilecektir. Ancak geçici konut veya işyeri tahsisinin mümkün olmaması halinde bu maliklere aylık kira yardımı yapılabilecektir. Aylık kira bedelleri en fazla 600 TL olabilecektir ve aylık kira bedeli, her yıl Türkiye İstatistik Kurumu’nca yayımlanan Tüketici Fiyatları Endeksi oranında güncellenecektir.
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından yapılmasına karar verilen kira yardımının ilk beş aylık miktarı peşin ödenebilecektir. Bu ödeme sırasında taşınma masrafları da dikkate alınacaktır.
Kira yardımı başvurularının yapılması ve değerlendirilmesi hususları Yönetmeliğin 16. maddesinin 4. fıkrasında düzenlenmiştir. Buna göre binaları rezerv yapı alanında kaldığı için yıkılan taşınmaz malikleri veya bu taşınmaz üzerinde sınırlı ayni hakka sahip olan veya kiracı olanlar kira yardımı başvurularını, kararı alan kuruma yani TOKİ veya ilgili belediyeye yapabilirler. Başvuru sırasında binanın bulunduğu alanın riskli alan veya rezerv alanı belirlenmesine ilişkin karar ve tapu belgesi ibraz edilmelidir. Bu kişilere kira yardımı yapılması TOKİ veya ilgili belediyece uygun görülmesi ve Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından onaylanmasına bağlıdır. Kira bedeli yardım yapılmasına karar verilmesi halinde, yardımlar kişilere ödenmek üzere belediyenin veya TOKİ’nin hesabına yatırılır.
Binaları rezerv alanında kalmamakla birlikte riskli yapı olduğu yetkili kurum veya kuruluşlarca tespit edilen bina malikleri veya bina üzerinde sınırlı ayni hak sahipleri ve kiracılar kira yardımı başvurularını Altyapı ve Kentsel Dönüşüm Müdürlüğü’ne veya bu müdürlüğün olmadığı yerlerde Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğüne yapabileceklerdir. Başvuru sırasında binanın riskli yapı olarak tespit edildiğine ilişkin rapor ve tapu belgesi ibraz edilmelidir. Bu kişilere kira yardımı yapılması Çevre ve Şehircilik Bakanlığı İl Müdürlüğü’nce uygun görülmesi ve Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından onaylanmasına bağlıdır. Kira yardımı yapılmasına karar verilmesi halinde, yardımlar doğrudan yardım yapılmasına karar verilen kişilerin hesaplarına yatırılır.
Yönetmelik ile binaları rezerv alanında veya riskli alanda kaldığı için veya riskli yapı olduğu tespit edildiği için yıkılan malikler, sınırlı ayni hak sahipleri veya kiracıların bankalardan kredi kullanmaları halinde faiz desteği yapılması öngörülmüştür. Buna göre, Maliye Bakanının teklifi üzerine Bakanlar Kurulu’nca belirlenecek oranda faiz desteği yapılabilecektir. Ancak faiz desteği ve kira yardımı aynı kişiye verilemez, bu nedenle kira yardımı alan kişiye faiz desteği verilmeyecektir. Yani bir kişi hem kira yardımından hem de faiz desteğinden yararlanamayacaktır.
Bahsi geçen yardımlar, kentsel dönüşüm projesi kapsamında binaları yıkılan kiracı veya sınırlı ayni hak sahiplerine de yapılabilecektir. Sınırlı ayni hak sahiplerinin bu yardımlardan faydalanabilmeleri için söz konusu binalarda ikamet etmeleri gerekmektedir. Bu kişilere yapılacak yardımların oranları Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından belirlenecektir ve kira yardımı tek seferde yapılacaktır.
Kentsel dönüşüm projesi kapsamında yapılacak maddi yardımlar “Dönüşüm Projeleri Özel Hesabı”ndan karşılanacaktır.
Bu Yönetmelik kapsamında yapılacak kira yardımları tahliye tarihinden itibaren konut veya işyerlerinin teslim tarihine veya ilgili kurumca belirlenecek tarihe kadar devam edecektir. Ancak yapılan kira yardımının süresi her halde 18 ayı geçemeyecektir.
Bu şekilde; bir yandan afet riski altındaki alanlar ile bu alanlar dışındaki riskli yapıların bulunduğu arsa ve arazilerde, fen ve sanat norm ve standartlarına uygun, sağlıklı ve güvenli yaşama çevrelerini teşkil etmek üzere iyileştirme, tasfiye ve yenileme amaçlanırken bir yandan da bu alanlardaki maliklerin, sınırlı ayni hak sahiplerinin ve hatta kiracıların dahi mağdur olması önlenmek istenmiştir.
